Nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính phổ biến

Hiệu ứng nhà kính đang dần trở nên nghiêm trọng, gây biến đổi khí hậu trên toàn cầu. Vậy đâu là tác nhân chủ yếu gây hiệu ứng nhà kính? Hãy cùng KNA CERT tìm hiểu chi tiết về những nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính phổ biến qua bài viết dưới đây. 

Hoạt động tự nhiên

1. Hô hấp sinh học

Hô hấp sinh học là quá trình sinh hóa diễn ra trong tế bào của mọi sinh vật sống, từ vi sinh vật đến động vật và thực vật. Quá trình này bao gồm việc hấp thụ oxy (O₂) và thải ra carbon dioxide (CO₂) cùng với năng lượng.

• Đối với động vật: Hô hấp là quá trình tất yếu để duy trì sự sống. Động vật sử dụng oxy để chuyển hóa thức ăn thành năng lượng cần thiết cho các hoạt động sống. CO₂ là sản phẩm phụ của quá trình này và được thải ra môi trường thông qua hệ hô hấp.
• Đối với thực vật: Thực vật cũng thực hiện hô hấp, đặc biệt là vào ban đêm khi không có ánh sáng mặt trời để thực hiện quang hợp. Ban ngày, quá trình quang hợp chiếm ưu thế, hấp thụ CO₂ và thải ra O₂. Tuy nhiên, vào ban đêm, khi không có ánh sáng, thực vật chỉ thực hiện hô hấp, hấp thụ O₂ và thải ra CO₂.

Mỗi ngày, hàng triệu tấn CO₂ được phát thải vào khí quyển thông qua quá trình hô hấp của sinh vật trên Trái Đất. Mặc dù đây là một quá trình tự nhiên và cần thiết cho sự sống, nhưng lượng CO₂ thải ra cũng góp phần vào hiệu ứng nhà kính.

2. Phân hủy chất hữu cơ 

Quá trình phân hủy chất hữu cơ là quá trình phân giải các chất hữu cơ phức tạp (như xác động thực vật, chất thải) thành các chất đơn giản hơn dưới tác động của vi sinh vật (chủ yếu là vi khuẩn và nấm). Quá trình này diễn ra ở khắp mọi nơi, từ đất, nước đến không khí.

• Trong điều kiện hiếu khí (có oxy): Vi sinh vật phân hủy chất hữu cơ thành CO₂, nước (H₂O) và các chất dinh dưỡng. CO₂ được thải vào khí quyển, góp phần vào hiệu ứng nhà kính.
• Trong điều kiện yếm khí (thiếu oxy): Vi sinh vật phân hủy chất hữu cơ thành metan (CH₄), CO₂ và các chất khác. Metan là một khí nhà kính mạnh hơn CO₂ nhiều lần, do đó, quá trình phân hủy yếm khí tạo ra lượng khí nhà kính đáng kể.

Quá trình phân hủy chất hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong việc tái chế chất dinh dưỡng trong tự nhiên. Tuy nhiên, nó cũng là một nguồn phát thải khí nhà kính tự nhiên, đặc biệt là metan. Theo ước tính, khoảng 20% tổng lượng metan phát thải hàng năm đến từ các quá trình phân hủy yếm khí. 

3. Hoạt động núi lửa

Núi lửa là những cấu trúc địa chất đặc biệt, nơi magma từ sâu trong lòng Trái Đất phun trào lên bề mặt. Các vụ phun trào núi lửa không chỉ phun trào tro bụi, đá và dung nham mà còn giải phóng một lượng lớn khí vào khí quyển, bao gồm CO₂, hơi nước (H₂O), sulfur dioxide (SO₂) và các khí khác.

CO₂ là một trong những khí nhà kính chính được giải phóng từ các vụ phun trào núi lửa. Mặc dù hoạt động núi lửa xảy ra không thường xuyên như các hoạt động khác, nhưng khi xảy ra, nó có thể tạo ra tác động đáng kể đến nồng độ khí nhà kính trong không khí.

Ngoài ra, các khí như SO₂ cũng có thể ảnh hưởng đến khí hậu. SO₂ được chuyển hóa thành các hạt aerosol sunfat trong khí quyển, có khả năng phản xạ ánh sáng mặt trời, làm mát Trái Đất. Tuy nhiên, tác động này chỉ là tạm thời và không thể bù đắp cho tác động của CO₂.

Hoạt động của con người

1. Sử dụng nhiên liệu hóa thạch 

Việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch như than, dầu mỏ và khí tự nhiên trong ngành công nghiệp và giao thông vận tải là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng nồng độ carbon dioxide (CO₂) trong khí quyển. Theo nghiên cứu, lượng phát thải CO₂ từ các hoạt động này đã tăng 60% chỉ trong vòng 20 năm qua.

• Ngành công nghiệp: Các nhà máy sản xuất, điện lực và chế biến thực phẩm thường xuyên thải ra lượng lớn khí CO₂. Chẳng hạn, ngành sản xuất xi măng và thép là những ngành có lượng phát thải cao nhất do sử dụng nhiều năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch.
• Giao thông vận tải: Xe cộ sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng đóng góp đáng kể vào lượng khí thải này. Các phương tiện giao thông như ô tô, xe máy, và máy bay phát thải CO₂ khi đốt cháy nhiên liệu để vận hành. Sự gia tăng số lượng phương tiện cá nhân và hoạt động vận tải hàng hóa đã làm tăng đáng kể lượng khí thải từ lĩnh vực này.
• Nông nghiệp 

Nông nghiệp không chỉ tạo ra CO₂ mà còn phát thải methane (CH₄), một khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp 21 lần so với CO₂. Hoạt động chăn nuôi gia súc (như bò) và phân hủy chất thải hữu cơ trong nông nghiệp là những nguồn chính phát sinh methane.

• Chăn nuôi: Bò và cừu sản sinh ra khí methane qua quá trình tiêu hóa. Quá trình này gọi là “fermentation” diễn ra trong dạ cỏ của gia súc, nơi vi khuẩn phân hủy thức ăn tạo ra metan.
• Phân bón: Việc sử dụng phân bón hóa học cũng dẫn đến sự phát sinh khí nitrous oxide (N₂O), một loại khí nhà kính mạnh khác. N₂O có khả năng giữ nhiệt gấp 298 lần so với CO₂ trong vòng 100 năm, chủ yếu được phát thải từ việc sử dụng phân bón trong nông nghiệp.
• Chặt phá rừng 

Rừng đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ CO₂. Tuy nhiên, việc chặt phá rừng để lấy đất canh tác hoặc xây dựng đã làm giảm khả năng hấp thụ carbon của các hệ sinh thái này. Theo thống kê, lượng CO₂ trong khí quyển đã tăng 20% do sự mất mát này.

Khi cây cối bị chặt hạ, không chỉ giảm khả năng hấp thụ CO₂ mà còn giải phóng lượng carbon đã lưu trữ trong cây vào khí quyển. Quá trình này diễn ra khi cây chết đi hoặc bị đốt cháy, làm cho carbon tích lũy trong thân cây được giải phóng dưới dạng CO₂.

2. Sản xuất và tiêu dùng

Hoạt động sản xuất hàng hóa tiêu dùng cũng đóng góp vào việc phát thải khí nhà kính. Quá trình sản xuất thường sử dụng năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch và tạo ra nhiều loại khí thải khác nhau.

Các ngành công nghiệp như sản xuất xi măng, thép và hóa chất đều có lượng phát thải lớn. Những quá trình này không chỉ tiêu tốn năng lượng mà còn tạo ra nhiều loại khí độc hại khác như sulfur dioxide (SO₂) và nitrogen oxides (NOx).

Sự gia tăng tiêu dùng hàng hóa dẫn đến nhu cầu sản xuất cao hơn, từ đó tăng cường phát thải. Khi người tiêu dùng mua sắm nhiều hơn, các công ty phải sản xuất nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu đó, dẫn đến việc tiêu tốn nhiều năng lượng hơn và phát thải nhiều khí nhà kính hơn.

Bài viết trên đây của KNA CERT đã cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính phổ biến. Liên hệ ngay với KNA CERT để được hỗ trợ về dịch vụ hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính.  

• Trụ sở chính: Tầng 11, Tòa nhà Ladeco Building, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội. 
• Chi nhánh: Tầng 7, Tòa nhà Thủy Lợi 4, 205A Nguyễn Xí, Phường 26, Quận Bình Thạnh, TPHCM     
• Facebook: https://www.facebook.com/KNACertification     
• Hotline: 0983.246.419    
• Email: salesmanager@knacert.com